Tôi dùng thử bản Windows 8

Mỗi phiên bản Windows mới ra đời gần như là một sự kiện lớn của ngành công nghệ phần mềm của hành tinh này. Nơi nơi người ta nao nức tải về thử nghiệm những bản beta thường được tung ra cho người dùng tải về thử nghiệm để họ góp ý nhằm giới lập trình Microsoft nhanh chóng sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện phần mềm trước khi chính thức phát hành. Lần này cũng không ngoại lệ, duy chỉ có điều là nhiều người sau khi dùng thử đã không đánh giá cao Windows 8, phiên bản được cho là sẽ ra mắt vào cuối năm 2012 này. Một phiên bản Windows mới cũng giống như một “nhiệm kỳ” làm việc mới, được chuẩn bị trong nhiều năm ròng rã bởi một đội ngũ những nhà “chuyên môn” sừng sỏ của Microsoft, một đội ngũ những nhà lập trình “hàng đầu” của thế giới, vậy mà sản phẩm của họ đưa ra thăm dò bị nhiều phản ứng bất lợi thì đúng là một chuyện lạ chưa từng xảy ra. 

Chung qui câu chuyện chủ yếu là vì Windows đã giới thiệu một giao diện mới gọi là “Metro”. Vậy Metro là gì mà có nhiều ý kiến trái chiều, thậm chí đánh giá thấp những nỗ lực của người anh cả phần mềm của thế giới này?

Trước hết, giao diện người dùng (UI- user inferface) là kiểu trình bày mà qua đó người dùng tương tác với máy tính của mình để thực hiện các công việc ở máy tính. Nhấp menu start của Windows 7 chẳng hạn, sẽ cho ra một menu bắt đầu, từ đó bạn chọn chương trình bạn muốn làm việc chẳng hạn. Qua trường hợp này, bạn đang làm việc với giao diện của Windows 7.

Ở Windows 8 cũng thế. Bạn phải tương tác với những biểu tượng trên giao diện mới của nó theo một cách nào đó, tùy vào sự trình bày của giao diện đó. Vậy thì vì sao người ta phản ứng?

Có thể nói là vì trước hết, ở giao diện Metro có quá nhiều sự thay đổi so với giao diện ở phiên bản trước nó. Sự thay đổi này làm cho người ta không thấy có một sự chuyển tiếp nhịp nhàng, giúp việc "bàn giao thế hệ" được  trơn tru. Sự đột ngột này lớn đến nỗi làm một người đã quen dùng với các phiên bản trước đó của Windows khi tiếp xúc với Windows 8 thấy mình như đang tiếp xúc với một hoàn toàn xa lạ chứ không phải người mình cho là đã từng quen, và cái cảm giác hụt hẫng xảy ra là điều thường tình.

Vật sự hụt hẫng đó to như thế nào? Để minh chứng cho điều này, người ta đã tung một đoạn video clip, cho thất cảnh một người lớn tuổi nhưng đã từng có kinh nghiệm làm việc với máy tính ở các hệ điều hành Windows trước đó. Ông này cho thấy hết sức lúng túng với con chuột trong tay mà không biết phải làm gì! Theo thói quen người dùng Windows, người ta cố tìm xem menu Start xem nó ở đâu, hoặc đại loại có nút nào tương tự thay thế nó, để từ đó lần ra các ứng dụng hoặc những tác vụ cần làm. Không có nút start nào ở giao diện Windows 8! (bạn xem tại đây)

Thứ hai, các trình bày của giao diện tập trung vào nhiều ô khác nhau sắp xếp trên màn hình. Hiển nhiên mỗi ô sẽ đảm trách một công việc nào đó, điều này bạn dễ thấy ở các điện thoại thế hệ mới có màn hình chạm, và gần đây hơn, ở máy tính bảng cũng dùng màn hình chạm. Đối với máy bàn, con chuột và bàn phím vẫn còn là hai công cụ chưa thể bị loại hẳn nên hẳn bạn sẽ thao tác với cán hình này qua chúng.

Thú thật tôi cũng không khác gì hình ảnh của người dùng vừa nói ở trên. Sau khi đã mở máy, thời gian khởi động của Windows 8 không tồi! Sau đó nó đưa ra màn hình với ảnh nền và ngày giờ cùng cái biểu hiện mạng bên dưới ở phía dưới góc trái. Tôi cứ bất động chờ xem có phải nó đang chạy ở mặt hậu để đưa thêm cái gì đó vào, chẳng hạn như một nút start! Không có. Thế thì phải dùng chuột nhấp đại lên cái hình nền, thì tấm màn đó bị cuốn đi, để lộ ra ô nhập mật khẩu. Sau khi đánh mật khẩu vào và nhấp enter, bây giờ cái giao diện Metro mới hiện ra, hoàn toàn xa lạ! Dù sao, với một người dùng máy tính khá nhiều và kinh nghiệm như tôi, cả ở hệ điều hành Windows lẫn Linux, và đã từng qua những giây phút chán ngán khi lần đầu thấy cái giao diện Unity của Ubuntu Linux trở thành giao diện mặc định, cho nên tôi không đến nỗi hoang mang lắm, mà là cố tìm một đường đi.

Giao diện Windows 8: góc trái dưới cùng là Desktop có lẽ là chỗ bạn sẽ kích sau khi đã quan sát hết các ô của giao diện? Nếu đã đặt địa chỉ email thì ô Mail (góc trên, bên trái) sẽ tương tác với hộp thư và liên tục tải nội dung các email về. Góc phải trên cùng, ô News cũng tải các tin liên tục về từ internet. Các ô còn lại ít nhiều nói lên chức năng của nó. Không có menu start. Nhiều chức năng bị giấ đi một cách khó hiểu!

Tôi đã nhấp vào Desktop sau một hồi quan sát để tìm đường đi. Sau khi nhấp, màn hình desktop hiện ra, khá giống màn hình Windows các phiên bản trước nó, nhưng vẫn thiếu cái gì đó!

Hình 2: Màn hình Desktop

Quan sát ảnh trên, bạn sẽ thấy cách trình bày thanh menu và các biểu tượng khá giống các phiên bản trước (nhất là giống Windows 7): trình duyệt web (IE), các biểu tượng mạng biểu tượng màn hình nhỏ), âm thanh, giờ v.v.. Tuyệt nhiên không có menu start. Dĩ nhiên bạn không cần phải vào đây mới duyệt Web được, vì tại màn hình chính của Metro, đã có một ô dành cho chức năng này (ô thứ ba hàng trên của màn hình ở hình 1). Khi kích vào IE cũng sẽ kết nối với internet cho ra trang mặc định. Khi vào trang web rồi, tôi lại thấy vụng về, vì ở góc trên bên phải của trình duyệt không có các nút tắt, thu nhỏ, hay xếp hoàn toàn. Như vậy khi chuyển sang một trình khác, Mail chẳng hạn, thì trình duyệt này bị Mail che đi, còn nó thì vẫn nằm đâu đó chứ chưa tắt vì làm sao tắt đây? (tôi hết sức hoang mang!)

Tôi cứ thế tha hồ bơi (chà, sau này chắc có sách hướng dẫn và nhiều nguồn hỗ trợ khác, còn khi thử lần đầu tiên này tôi phải tự bơi cả!)

Bạn xem, tôi không biết đường đâu là chỗ tắt trình nào đó, cũng chẳng biết làm sao quay về màn hình ban đầu. Và sao bao nhiêu thử và mò mẫm, khi tình cờ đưa con trỏ chuột vào ngay góc bên dưới phía trái, biểu tượng nhỏ màn hình khởi đầu hiện ra, và kho tôi nhấp vào, ố là la, nó đưa tôi quay trở lại màn hình khởi đônt (hình 1). Tương tự, nếu đưa trỏ về góc phải bên dưới, một menu nữa hiện ra, gồm các chức năng là Settings, Devices, Start, Share và Search qua các biểu tượng! (xem hình 3). Nếu bạn để con trỏ sát bên dưới màn hình và nhấp phải, một thanh menu nữa sẽ nhô lên và sát bên phải có một biểu tượng như bảng mạch điện, với chữ All App. Nhấp vào bạn sẽ có tất cả các ứng dụng đang có trong máy!

Bạn thấy đấy, để dùng được vài tính năng hết sức sơ đẳng tôi phải toát mồ hôi, mất thời gian, và tồi tệ nhất là phải mò mẫm để tìm ra những thứ mà lẽ ra Microsft phải để sẵn cho mình thấy.

Từ các điều chính bản thân mình kinh  nghiệm, tôi không ngạc nhiên nếu có người nào đó phê phán Windows 8 là thảm họa  cho Microsoft. Chúng ta không biết sau khi phát hành nó sẽ thành công hay thất bại thế nào, nhưng quả là trong những phiên bản mà Microsoft từng tung ra, phiên bản Windows 8 này là phiên bản thay đổi sâu sắc nhất ở nhiều mặt: trước hết, nó cho thấy xu hướng ngã về màn hình chạm của máy tính bảng hay các điện thoại thông minh quá nhiều mà xem nhẹ máy tính truyền thống để bàn với con chuột và bàn phím, thứ hai, nó đã triệt tiêu đi những công cụ dễ dàng và hiệu quả là các menu truyền thống.

Đã đành xu hướng của máy tính ngày nay khác xưa nhiều qua tính năng của máy tính ngày càng tương đồng giữa các công cụ khác nhau như điện thoại di động, máy tính bảng và máy tính bàn truyền thống, phương tiện lưu trữ, trình ứng dụng và các tập tin kết quả từ đĩa cứng cục bộ sang đĩa cứng cục bộ lẫn điện toán đám mây, nhưng liệu bước đi của Microsoft có phải là “nhà tiên tri đi trước không” thì chưa thể nói được.
Dưới đây là vài liên kết đến những bài viết khác nhau, sau khi đọc xong hẳn bạn sẽ không cho tôi là viễn vông lo ngại. Người ta đã nói đến việc phải chăng đã đến lúc chọn cho mình một hệ điều hành khác thay thế cho Windows 8!

Vài đoạn trích sau đây cho thấy hai xu hướng ủng hộ (con) và không ủng hộ (pro). Riêng phần không ủng hộ thì có quá nhiều!

"Cách tiếp cận hiện đại trong việc thiết kế giao diện Metro giúp đưa hệ điều hành vào nhóm những thiết bị màn hình chạm chính cho cuộc sống của chúng ta. Các ứng dụng rất dễ dàng tiếp cận, phục vụ những thông tin hữu ích nhưng không buộc người dùng phải dựa vào các biểu tượng phím tắt hoặc các ứng dụng của bên thứ ba. Điệu bộ giúp ta xoay sở quanh máy tính nhanh hơn và hiệu quả hơn - và nó cũng làm việc tốt cho bàn phím và chuột như là làm việc với màn hình cảm ứng được thiết để để làm."

Một đoạn trong bài của Nate Ralph viết trên tạp chi PC Worlk (http://www.pcworld.com/article/251340/windows_8_metro_ui_a_bold_new_face...)

Trong một bài khác thuộc loại không ủng hộ có tựa là Giao diện Metro của Windows 8: 7 điều bạn ghét
(http://www.pcworld.com/article/251282/windows_8s_metro_ui_7_things_you_m...)

tác giả Edward N. Albro nói:

"Nhưng ít ra ở bản Windows xem trước cho người dùng này Metro gây phiền toái y như tính sáng tạo của nó vậy, đặc biệc là khi bạn cố gắng dùng nó với bàn phím và con chuột thay vì màn hình chạm. Trong số những vấn đề nó gây ra là khó dùng các shortcuts, nó biến mất mà không báo gì cả, và bất kỳ nỗ lực nào nhằm thay đổi thiết đặt của nó đều thành cuộc săn đuổi.

Chưa hết, đây là những lời phê bình còn phủ phàng hơn nữa của Steven J. Vaughan-Nichols trong một bài đăng trên www.zdnet.com(http://www.zdnet.com/blog/open-source/five-reasons-why-windows-8-will-be...). Ông tóm tắt nó gồm những điểm khủng khiếp sau đây:

1. Không ai muốn có Windows 8 trên màn hình máy bàn của mình! Tác giả yêu cầu bạn nêu ra một tính năng gì mới bạn không thể tìm gặp ở Windows 7. Không có!

2. Giao diện Metro: một giao diện xấu xí, vô dụng. Tác giả cho biết mặc dù giao diện này mới hoàn toàn, ông chỉ thấy ở đó những mảng màu nhòe nhoẹt, hộp, và ứng dụng chạy mà không mở hết màn hình hay thu thành một màn hình nhỏ được. Tác giả nhớ lại đúng là chỉ ở phiên bản đầu tiên của Windows mới có tình trạng này!

3. Bản người dùng thử đã đưa ra rồi thế nhưng tác giả không biết ứng dụng của nó sẽ là những ứng dụng nào! Bộ phần mềm văn phòng Office 15? Chưa có dấu hiệu nào nói nó sẽ đi với phần mềm này, và vì vậy, hệ điều hành này chưa nghiêm túc!

4. Những nhà lập trình Windows hoang mang: Vốn đã quen với các phần mềm nền tảng trước đây của hệ điều hành Windows như .NET, WCF, WPF, nay người ta nói họ phải học lại phần mềm khác là WinRT và Jupiter/XAML để làm việc với nó! Mà WinRT vốn còn đang ở thời kỳ ấu trĩ của nó, vốn "đang còn quấn tả!".

5. Ít quá, trễ quá đối với điện thoại thông minh/ máy tính bảng. Cuối cùng ta hãy nghe lời tác giả viết như sau,

Thế thì điểm chính của giao diện Metro dĩ nhiên là không phải cho người dùng máy tính để bàn. Nó là cố gắng sau cùng để trở thành nhân vật chơi chính cho máy tính tương lai: đó là máy điện thoại thông minh và máy tính bảng. Có phải Microsoft đang đem lại cái gì đó thật sự cách mạng cho thiết bị di động, hoặc là họ vẫn còn có thể trang bị mạnh mẽ cho những nhà chế tạo thiết bị gốc (OEM) trong việc tải Windows lên máy của họ? Tôi nghĩ họ đang nhắm vào mảng di động. Nhưng cả hai điều này đều không đúng.

Điện thoại thông minh đang là cuộc đấu tranh sống còn giữa Android và iOS. Máy tính bảng thuộc về Apple, nhưng nay Samsung, Amazon và Banrnes & Noble đang chiến đấu với iPad tranh giành thị trường máy bảng. Android và iOS đều rất trưởng thành rồi, có cộng đồng nhà phát triển đông đảo và dùng rất phổ biến. Còn nói đến điện thoại thông minh thì nhờ có iPhone, Apple đã trở thành công ty số 1 bán máy "tính" của thế giới.

Và quan trọng hơn cả, những ngừơi Mỹ cầm máy không thích máy Windows. Hệ điều hành Microsoft quá xưa, quá chậm lại trình diễn quá muộn màng trong kiểu máy di động thập niên 2010 này để có thể thành tay chơi đáng kể, và điều này có nghĩa là giao diện Metro của Windows 8 cũng chẳng có khán giả nào xem. Tôi thấy không có chỗ nào còn lại cho một hệ điều hành thứ ba quan trọng nữa. Kẻ chơi phụ như KDEhay Ubuntu ư? Chắc rồi. Còn Microsoft? Không bao giờ.

Còn nữa. Phần đông người dùng Windows mới vừa chuyển từ Windowx XP sang Windows 7 hồi tháng 11/2011 này. Microsoft nay lại muốn họ chuyển sang một hệ điều hành khác mà hệ điều hành đó chẳng có gì cải tiến đáng kể cả, với cái giao diện quá đổi xa lạ, và rất có thể có rất ít ứng dụng. Hậu quả? Windows 8 sẽ chết ngay khi ra đời.

Bạn có ý kiến gì của riêng mình không?

Dưới đây là vài liên kết để bạn đọc thêm.

http://www.pcworld.com/article/251340/windows_8_metro_ui_a_bold_new_face_for_windows.html

http://www.zdnet.com/five-ways-to-skip-windows-8-7000001753/

http://www.pcworld.com/article/251282/windows_8s_metro_ui_7_things_you_may_just_hate.html